Στα σύνορα της Ανοικτής Καινοτομίας: μια ιστορία έρευνας

Πάει περίπου ένας χρόνος από το ανοικτό κάλεσμα της Journal of Product Innovation Management (JPIM) για συνεισφορές σχετικές με την απόκτηση αξίας στα συστήματα ανοικτής καινοτομίας και πιο συγκεκριμένα στις διεπαφές των επιχειρήσεων με το περιβάλλον τους («Value Capture in Open Innovation Systems: Value at the Interface»). Το συγκεκριμένο ειδικό τεύχος επρόκειτο να δημοσιευτεί υπό τη διεύθυνση τριών εκδοτών, των Henry Chesbrough (ιδρυτή του δόγματος της ανοικτής καινοτομίας), Christopher Lettl και Thomas Ritter. Στο κάλεσμά τους, οι προσκεκλημένοι εκδότες έθεσαν κάποια κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με την απόκτηση αξίας στις διεργασίες ανοικτής καινοτομίας, τα οποία θα βρίσκαν απαντήσεις στο ειδικό τεύχος της JPIM.

΄Οπως όμως αποδείχτηκε, οι καλεσμένοι ekdtec απάντησαν τελικά οι ίδιοι στα ερωτήματα που έθεσαν στο κάλεσμά τους, και έγιναν έτσι απρόσμενα καλεσμένοι suggrafec ενός « άρθρου προοπτικής » το οποίο δημοσιεύτηκε στο ίδιο περιοδικό τον Αύγουστο του 2018. Την ίδια στιγμή, η έκδοση του εν λόγω ειδικού τεύχους – προγραμματισμένο για το Νοέμβρη του 2018 – ακυρώθηκε. Κατά συνέπεια, όλα τα άρθρα που υποβλήθηκαν για δημοσίευση απορρίφθηκαν.

Το άρθρο προοπτικής χρησιμοποιεί, μεταξύ άλλων, την έννοια της « πραγμάτωσης της αξίας » που πρόκρινα στο άρθρο που υπέβαλα στο ακυρωμένο ειδικό τεύχος. Ωστόσο, το άρθρο αυτό δεν καταφέρνει να χρησιμοποιήσει μια άλλη συνεισφορά του άρθρου μου: την εισαγωγή της έννοιας της ενσυναίσθησης στη βιβλιογραφία των επιχειρηματικών μοντέλων. Εξάλλου, οι συγγραφείς μπερδεύουν διαφορετικές έννοιες, θεωρώντας ότι η pragmtwsh της αξίας είναι μια μορφή dhmiourgac αξίας.

Με αυτή μου την ανάρτηση ανατρέχω στην ιστορία του άρθρου που υπέβαλα στο ακυρωμένο ειδικό τεύχος. Η ιστορία αρχίζει την εποχή που προετοίμαζα ακόμα τη διδακτορική μου διατριβή στην École des Mines. Ελπίζω να διαφωτίσει κάπως τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να αρθρώνονται οι έννοιες της πραγμάτωσης αξίας και της ενσυναίσθησης στις σημερινές διεργασίες καινοτομίας.

1 Το πρόβλημα: η διοίκηση της καινοτομίας στα σύνορα της επιχείρησης

Το κάλεσμα των Chesbrough et al. αναδείκνυε τη σημασία νέων σχεδίων έρευνας που να επιτρέπουν τη μελέτη της ανοικτής καινοτομίας στις διεπαφές της επιχείρησης, τόσο από τη σκοπιά της συλλογής της αξίας όσο κι απάυτή της δημιουργίας της. Με άλλα λόγια, το κάλεσμα αναγνώριζε την έλλειψη κατανόησης των τρόπον απόκτησης της αξίας από τις επιχειρήσεις, όσον αφορά τα φαινόμενα καινοτομίας που διαδραματίζονται μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού τους. ΄Ετσι, οι Chesbrough et al. επρόκειτο να δημοσιεύσουν ένα ειδικό τεύχος που να ξεκαθαρίζει αρχικά τη σχέση μεταξύ dhmiourgac και sullogc της αξίας. ΄Ηδη, η ευαισθητοποίηση σχετικά μάυτή την έλλειψη κατανόησης ήταν ένα προχώρημα σε σχέση με τη βιβλιογραφία της Διοίκησης, όπως εξάλλου είχα διατυπώσει σ΄ένα άρθρο που είχα παρουσιάσει στο συνέδριο EGOS πριν από κάποια χρόνια (Chrysos, 2015b).

Για όσους δεν έχουν οικειότητα με το δόγμα, η Ανοικτή Καινοτομία (Open Innovation) ορίζεται απλά ως μια ροή ιδεών και γνώσεων δια μέσου των συνόρων μιας επιχείρησης, δηλ. από την επιχείρηση στο περιβάλλον της κι αντίστροφα (Chesbrough, 2003). Σάυτό το πλαίσιο, τα σύνορα της επιχείρησης θεωρούνται ως πορώδη τοιχώματα ενός χωνιού (Bayart et al., 2000). ΄Επειτα, οι γνώσεις κι οι ιδέες θεωρούνται κάτι σαν άμμος που μπαίνει και βγαίνει από τους πόρους. Με άλλα λόγια, είναι σαν το χωνί του New Product Management που χωρίζει την επιχείρηση από το περιβάλλον της – το οποίο χρησιμοποιείται στη βιομηχανία εδώ και δεκαετίες (Wheelwright and Clark, 1992) – να πυροβολήθηκε ή να μετατράπηκε σε σουρωτήρι, ώστε οι γνώσεις κι οι ιδέες να τρέχουν μέσα κι έξω όπως φαίνεται στην Εικόνα 1.

Βασικά, η Επιστήμη Διοίκηση μπόρεσαν να απολαύσουν στη διάρκεια της νέας της ζωής μιας πολυτελούς συνθήκης: του περιορισμού της εμβέλειάς τους στα όρια μιας οργάνωσης. Ωστόσο, αναφορικά με τις σύγχρονες διεργασίες καινοτομίας, γίνεται όλο και πιο φανερό ότι τα όρια μιας και μόνος επιχείρησης ξεπερνιούνται γρήγορα από την ανάδυση επιχειρηματικών οικοσυστημάτων.

Η συγκεκριμένη εξέλιξη του επιχειρηματικού πεδίου είναι επίσης ορατή στη βιβλιογραφία του τομέα τις τελευταίες δεκαετίες. ΄Οπως βλέπουμε στην Εικόνα 1, οι (Wheelwright and Clark, 1992) δε θεώρησαν ότι υπάρχουν τρύπες στα σύνορα της επιχείρησης. Παρόλου που οι (Bayart et al., 2000) βρήκαν μικρές τρύπες (στα όρια του ορατού), ο (Chesbrough, 2003) τις έκανε πιο μεγάλες.

Παρότι οι περισσότεροι ερευνητές της Διοίκησης οργανώνουν την έρευνά τους σύμφωνα με την επίσημη οριοθέτηση των επιχειρήσεων, επέλεξα να επικεντρώσω την έρευνά μου ακριβώς σάυτές τις τρύπες, στο micro επίπεδο, δηλ. στις διεπαφές. Χρησιμοποιώντας τη μεταφορά του χωνιού, μπορούμε να δούμε το επίπεδο της ανάλυσής μου στην Εικόνα 2: στο επίπεδο των τρυπών, μπορεί να μπαίνουν γνώσεις και ιδέες (κόκκινες), να βγαίνουν (μπλε) ή ακόμα και να γεννιούνται εκεί (πράσινες).

Κατά συνέπεια, αν η συνεισφορά του Chesbrough, συγκρινόμενη μάυτή των (Wheelwright and Clark, 1992), συνίσταται στην εστίαση στα σύνορα της επιχείρησης και στην παρατήρηση ότι οι τρύπες είναι πιο μεγάλες απ΄ότι τις περιέγραφαν οι (Bayart et al., 2000), η δικιά μου συνίσταται στην εστίαση στις ίδιες τις τρύπες. ΄Ετσι, μπόρεσα να δείξω ότι δεν αποτελούν μονάχα περάσματα, αλλά και tpouc, όπου μπορεί να αναδυθεί η καινοτομία. Αυτή η ιδέα διατυπώθηκε και αναπτύχθηκε περισσότερο στο άρθρο που υπέβαλα στο προβλεφθέν ειδικό τεύχος (Chrysos, 2018b) και είχα την ευκαιρία να την παρουσιάσω πιο πρόσφατα σ΄ένα σεμινάριο στη EHESS (Chrysos, 2019b).

2 Μετατρέποντας τις διεπαφές των Γιγάντων του Διαδικτύου σε ερευνητικό πεδίο

Σε εννοιολογικό επίπεδο, η δημοσίευση ενός ειδικού τεύχους σε σχέση με την αξία στις διεπαφές ήταν μια καλή ιδέα.

Εξάλλου, η καινοτομία με τους τρίτους ήταν το βασικό πρόβλημα που έθεσα στη διατριβή μου, η οποία υποστηρίχθηκε το 2013 στην Mines-ParisTech (Chrysos, 2013). Τότε, υπήρχε η συζήτηση για το αν και κατά πόσο το « Web 2.0 » θα εξελισσόταν σε φούσκα, όπως το « dot.com » ή αν, αντιθέτως, θα άντεχε περισσότερο (βλ. για παράδειγμα (Deshayes and Bourguinat, 2008)). Αν κι οι περισσότεροι ερευνητές αυτού του νέου πεδίου το μελετούσαν ως επικοινωνιακό εργαλείο, διάλεξα να το εξετάσω ως αναδυόμενη βιομηχανία.

Οριοθετώντας το εύρος της έρευνάς μου, παρατήρησα ένα κεντρικό επίδικο, τόσο για τους ερευνητές όσο και για τους επαγγελματίες, αναφορικά με τους τρόπους οργάνωσης που εμπλέκουν περισσότερες από μία επιχειρήσεις· απαιτείται ο ορισμός των κοινών συνόρων (σ. 301). Με άλλα λόγια, για να εξετάσει κανείς τη ροή των ιδεών και των γνώσεων, πρέπει επίσης να καταλάβει και τα εν λόγω « τείχη ». Ωστόσο, η αμφισβήτηση του « χωνιού » ως μοντέλο οδηγεί σε μεθοδολογικές προκλήσεις: δεδομένου του ότι οι έρευνες στη Διοίκηση μπορούσαν να περιοριστούν στην ανάλυση του εσωτερικού των επιχειρήσεων (ή των κοινοτήτων), πώς θα μπορούσαμε να ορίσουμε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα για την έρευνα αναδυόμενων επιχειρηματικών οικοσυστημάτων (σ. 92)· Πρακτικά, τα οργανωτικά σύνορα δεν περιορίζουν μονάχα τη δράση μιας οργάνωσης, αλλά ορίζουν επίσης και το πλαίσιο της έρευνας της Διοίκησης και, κατά συνέπεια, το εύρος των αναμενόμενων αποτελεσμάτων.

Κατάφερα να αποφύγω αυτά τα στενά αυτά όρια επιλέγοντας μια φαινομενολογική προσέγγιση (Chrysos, 2019a): υπήρχαν αναπτύσσοντες που συζητούσαν με το Facebook και το Google Maps σχετικά με τις τεχνολογίες των τελευταίων και ήθελα να ερευνήσω το φαινόμενο.

΄Οπως φάνηκε στη συνέχεια, περισσότερο από τείχη ενός χωνιού, αυτά τα φόρουμ ήταν αρκετά ευρύχωρα για να φιλοξενήσουν πλούσιες συζητήσεις όπου νέες ιδέες και γνώσεις μπορούσαν να αναδυθούν. Τα φόρουμ αυτά γίνονταν οικείοι χώροι (Chrysos, 2011, 2019a) όπου οι συμμετέχοντες μοιράζονταν κοινές ανησυχίες σχετικά με τις εν λόγω τεχνολογίες.

3 Χαράζοντας ένα ερευνητικό μονοπάτι

Για να είμαι ειλικρινής, τα πρώτα χρόνια της έρευνάς μου δεν ενδιαφερόμουν και πολύ για το κενό στη βιβλιογραφία. ΄Ημουν απλά περίεργος να καταλάβω ένα φαινόμενο: τι συμβαίνει όταν επιχειρήσεις όπως η Google και το Facebook κουβεντιάζουν με αναπτύσσοντες για τα τεχνικά τους προβλήματα· Χάραξα την ερευνητική μου πορεία σε δυο επίπεδα: ανάλυση/συζήτηση. ΄Ετσι ανέλυα τα δεδομένα των φόρουμ καθώς κουβέντιαζα τα πρώτα αποτελέσματα με ερευνητές και αναπτύσσοντες στην Ευρώπη και την Αμερική.

Οι διατάξεις των φόρουμ που χρησιμοποιούνται τόσο από την Google όσο κι απο το Facebook ήταν όμοια μάυτά που είχαν αναπτυχθεί στις κοινότητες του ελεύθερου λογισμικού (ι.ε. προσαρμοσμένες εκδοχές του λογισμικού Bugzilla). Αυτές οι διατάξεις επέτρεπαν το κατέβασμα των δεδομένων των συζητήσεων στα φόρουμ. Ξεκίνησα λοιπόν την έρευνά μου κατεβάζοντας και μελετώντας τα δεδομένα αυτά.

Ωστόσο, όπως κατάλαβα αργότερα, η μελέτη δεδομένων αυτού του τύπου είναι αρκετά διαφορετική από τη μελέτη των κανονικών επιστημονικών δεδομένων. Η ιδιαίτερή τους φύση τα καθιστά κατά κάποιον τρόπο ανεξάρτητα από την επιστημονική γνώση. Προκειμένου να μελετήσει τέτοια δεδομένα, ο ερευνητής καλείται να καταλάβει « τι έγινε » κρίνοντας από « μνημεία » παρελθόντων αλληλεπιδράσεων (Chrysos, 2016b, 2017). .

Ενόσω η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής χαρακτηριζόταν από ένα γενικό θαυμασμό για τα τεχνολογικά επιτεύγματα των συγκεκριμένων επιχειρήσεων, η έρευνά μου αποκάλυψε μια άλλη όψη: το μεγαλύτερο μέρος των προβλημάτων που αναφέρονταν στα φόρουμ παρέμεναν άλυτα για έξι μήνες – λιγότερα από το 15% των προβλημάτων λύνονταν σάυτή την περίοδο!

Προσωπικά δεν περίμενα να βρω τόσο χαμηλά ποσοστά: φανταστείτε ότι έχετε ένα πρόβλημα με το κινητό σας τηλέφωνο κι έχετε μόνο 15% πιθανότητες να λυθεί σε έξι μήνες…Σάυτή την περίπτωση, δε θα μιλούσαμε για σοβαρή επιχειρηματικότητα.

Επιπλέον, κάνοντας χρήση της ίδιας μεθόδου, βρήκα ότι τα ποσοστά επίλυσης προβλημάτων στα φόρουμ των εγχειρημάτων ελεύθερου λογισμικού (συγκεκριμένα του περιηγητή Firefox και του λειτουργικού συστήματος Linux) ήταν παρόμοια.

Παρουσίασα τα πρώτα μου αποτελέσματα στο συνέδριο Open and User Innovation που πραγματοποιήθηκε στο ΜΙΤ το 2010 (βλ. Εικόνα) καθώς και στο Mozilla Labs στο Mountain View στην Καλιφόρνια, πριν ολοκληρώσω τη μελέτη πεδίου με μια σειρά συμπληρωματικών συνεντεύξεων αναπτυσσόντων της Silicon Valley.

Επιστρέφοντας στο Παρίσι, πήγα για μεσημεριανό σε ένα ωραίο εστιατόριο με ένα φίλο, πολύ ικανό αναπτύσσοντα Linux. Κουβεντιάζοντας μαζί του μου είπε σχετικά με τα χαμηλά ποσοστά επίλυσης προβλημάτων που βρήκα: « Οι περισσότεροι άνθρωποι που αναφέρουν bugs στα φόρουμ είναι άσχετοι ».

4 Η ενσυναίσθηση ως κριτική στη βιομηχανική ειδίκευση

Από τότε, πέρασα πολύ από το χρόνο μου ερμηνεύοντας αυτά τα αποτελέσματα από την διοικητική σκοπιά. Για το σκοπό αυτό, επικεντρώθηκα στις περιπτώσεις των Facebook και Google Maps: πολλές επιχειρήσεις ήθελαν να γίνουν σαν το Facebook και το Google Maps κι άρα τα αποτελέσματά μου μπορούσαν να έχουν περισσότερη αξία. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις φαίνονταν να παίρνουν περισσότερο στα σοβαρά ζητήματα μάντατζμεντ απ΄ότι οι κοινότητες, οπότε ήταν πιθανότερο να βρω απαντήσεις μελετώντας τις.

Δυστυχώς, η βιβλιογραφία σε σχέση με τα Επιχειρηματικά Μοντέλα ήταν αρκετά φτωχή ακόμα, οπότε έπρεπε να βρω μια άλλη βιβλιογραφία να συζητήσω. Πήρα ως αναφορά το πιο δημοφιλές βιβλίο του επιβλέποντά μου, Armand Hatchuel, « Ο Ειδικός και το Σύστημα » (L’expert et le systθme, (Hatchuel and Weil, 1992)).

Αυτό το βιβλίο προτείνει ένα μοντέλο για την ειδίκευση στα βιομηχανικά συστήματα, σκιαγραφώντας τρεις κατηγορίες: την τεχνογνωσία του τεχνίτη, την αντιληπτική ικανότητα του επισκευαστή και τη συνδυαστική ικανότητα του στρατηγού. Κάθε μια απάυτές τις κατηγορίες ανταποκρίνεται σε μια διαφορετική διαμόρφωση της ειδίκευσης στην επιχείρηση. ΄Ετσι, προσπάθησα να εφαρμόσω αυτές τις κατηγορίες στο δικό μου ερευνητικό πεδίο.

Φάνηκε όμως ότι καμιά απάυτές δε μου ταίριαζε. ΄Ετσι έπρεπε να τους κάνω κριτική.

΄Οπως ήδη ανέφερα πιο πάνω, τα δεδομένα μου έδειχναν ότι ένα μεγάλο μέρος των θεμάτων που αναφέρονταν στα φόρουμ παρέμεναν ανοιχτά για μήνες και συζητιόνταν έτσι μεταξύ επιχείρησης κι εξωτερικών αναπτυσσόντων: ενώ κάθε θέμα που αναφερόταν αναδείκνυε και μια έλλειψη τεχνογνωσίας σε κάποια διάσταση των εν λόγω τεχνολογιών, έμενε να γίνει μια δουλειά για πριν αποφασιστεί να επισκευαστεί ένα bug ή να συνδυαστεί μια πρόταση με τη στρατηγική της επιχείρησης. Ωστόσο, οι Επιστήμες Διοίκησης δεν είχαν βρει μέχρι τώρα έναν ειδικό που να αφήνει τα προβλήματα άλυτα.

Κάνοντας ένα επιστημολογικό κόλπο που αργότερα ονόμασα « το επιστημολογικό κόλπο με τα κουτιά », συσχέτισα τα ευρύματά μου με τις τρεις γνωστές κατηγορίες ειδίκευσης των βιομηχανικών συστημάτων: είχα μόλις βρει μια τέταρτη!

Ονόμασα την νέα ειδίκευση « ενσυναίσθηση » και τον αντίστοιχο ειδικό « επιμελητή ». ΄Ετσι, υποστήριξα τη θέση πριν την επίλυση προβλημάτων απαιτείται μια κάποια ενσυναίσθηση μεταξύ Χρηστών-Αναπτυσσόντων-Επιχειρούντων (User-Developer-Entrepreneurs) από τη μια και επιχείρησης από την άλλη. Αυτή η ενσυναίσθηση επιτρέπει στον επιμελητή να φροντίσει προβλήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν οι υπόλοιποι ειδικοί (Chrysos, 2013, pp. 343-344).

Για να φτάσω σάυτό το συμπέρασμα, χρειάστηκε να συνδυάσω τα αποτελέσματα των δεδομένων μου με την επίσκεψή μου στη Silicon Valley. Σε ένα εγχειρίδιο όπου μια εργαζόμενη στη Google μοιραζόταν την εμπειρία της στη διαχείριση των σχέσων με τους αναπτύσσοντες με τους λοιπούς Googlers, βρήκα ότι – πέρα από τις τεχνικές συμβουλές – η έκφραση ενσυναίσθησης προς τους εξωτερικούς αναπτύσσοντες που αντιμετώπιζαν προβλήματα θεωρείτο πολύ σημαντική.

Παρά την κριτική στις εργασίες του, ο επιβλέπον του διδακτορικού μου εκτίμησε αυτή την εισαγωγή της ενσυναίσθησης στη διοίκηση της καινοτομίας – η κόρη του μάλιστα έκανε βυσινεσς μάυτό!

Εντούτοις, η περαιτέρω συζήτηση των αποτελεσμάτων μου με την κοινότητα του μάντατζμεντ δεν ήταν εύκολη – εξάλλου, η ενσυναίσθηση δεν είναι το δυνατότερο σημείο των μάνατζερς. Βασικά, το άρθρο μου έγινε « desk-rejected », ι.ε. οι επίδοξοι εκδότες το απέρριψαν χωρίς περαιτέρω. Ωστόσο, δεδομένου ότι το ειδικό τεύχος δε δημοσιεύτηκε ποτέ, είμαι λιγότερο απογοητευμένος απ΄ότι θα περίμενα.

΄Αλλωστε, το γεγονός ότι οι Chesbrough et al. προσχωρούν στην έννοια της πραγμάτωσης της αξίας που εισήγαγα είναι ενθαρρυντικό, καθώς δείχνει ότι είμαι σε καλό δρόμο.

5 Πραγμάτωση Αξίας στην Ανοικτή Καινοτομία

Εισήγαγα την έννοια της Pragmtwshc thc Axac το 2015 στο συνέδριο EURAM που πραγματοποιήθηκε στη Βαρσοβία, στο Open and User Innovation Society Meeting στη Λισσαβόνα και το συνέδριο EGOS που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το ίδιο καλοκαίρι(Chrysos, 2015c,a,b). Συμμετείχα στο συνέδριο της Λισσαβόνας μέσω τηλεδιάσκεψης, καθώς οι υποχρεώσεις μου ως αντιπρόεδρος του Οργανισμού Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας με ανάγκαζαν να είμαι στην Αθήνα. Ωστόσο, κατάφερα να πάω στη Βαρσοβία. Εκεί, όπως κάποιος μπορούσε να πει από το βλέμμα στα μάτια των παρευρισκομένων στην παρουσίασή μου, κατάλαβα ότι είχα να κάνω ακόμα δουλειά για να ξεκαθαρίσω περί τίνος επρόκειτο. Σάυτή την κατεύθυνση, το συνέδριο στην Αθήνα με βοήθησε πολύ: η διάκριση μεταξύ { sullog axac } και { pragmtwsh axac } εκτιμήθηκε πολύ.

΄Ετσι, στο άρθρο που έστειλα στο ειδικό τεύχος της JPIM, κατέστησα πιο καθαρή τη διάκριση μεταξύ πόρων, δεξιοτήτων και γενεών προϊόντων που μια επιχείρηση μπορεί ήδη να αναπτύξει και αυτών που η επιχείρηση θα μπορούσε να αναπτύξει στο μέλλον (Chrysos, 2018b, p. 7).

Παρότι οι Chesbrough et al. στην απορριπτική επιστολή τους μου είπαν ότι « kpoioi orismo prokalon sgqush », είδα με ευχαρίστηση ότι τελικά προσχώρησαν στην έννοια της πραγμάτωσης αξίας όταν έγραψαν το δικό τους άρθρο.

΄Οταν ήμουν πιο νέος, είχα αγοράσει το βιβλίο Open Business Models του Chesbrough. Εκεί, διάβασα τις « Λειτουργίες ενός επιχειρηματικού μοντέλου » (σ. 109) και τις είδα αρκετά ακατάστατες: το βιβλίο έμπλεκε τις έννοιες της πρότασης αξίας και της δημιουργίας αξίας και χρησιμοποιούσε πολλές πολύπλοκες λέξεις όπως « αλυσίδα αξίας », « δίκτυο αξίας » και « δομή » χωρίς βασικά να τις εξηγεί. Πάντως, ο όρος « πραγμάτωση αξίας » δεν υπήρχε φιγούραρε μεταξύ των « Λειτουργιών ενός επιχειρηματικού μοντέλου ». Πιο πρόσφατα, ξανακοίταξα το βιβλίο και ανακάλυψα ότι ο όρος χρησιμοποιείται στη σελίδα 100 με ένα πολύ μετρημένο τρόπο, μιλώντας για κάτι άλλο.

Στο νέο τους άρθρο, οι Chesbrough et al. σημειώνουν μια σημαντική πρόοδο. Καταρχήν, δεν αναφέρονται καθόλου στους εν λόγω πολύπλοκους όρους. ΄Επειτα, προσχωρούν με τρόπο λιγότερο μετρημένο στη χρήση της έννοιας της πραγμάτωσης αξίας.

Η Επιστήμη δεν αφορά μόνο την εισαγωγή νέων εννοιών. Αφορά επίσης την κατανόηση των σχέσεων μεταξύ τους. Για παράδειγμα, σε ένα άρθρο που δημοσίευσα στο Γαλλικό περιοδικό Natures, Sciences et Sociιtιs, προτείνω ένα διάλογο σε σχέση με τη σύγχρονη επιστημολογία ξεκινώντας από ένα άρθρο του ΄Αλμπερτ Αϊνστάιν. Εκεί, ο Αϊνστάιν δείχνε ότι, από το Νιούτον μέχρι τη Θεωρία της Σχετικότητας, οι θεωρίες της Φυσικής  αναπτύχθηκαν μέσα από την πρόταση διαφορετικών διατάξεων των σχέσεων μεταξύ αιθέρα και ύλης (Chrysos, 2016a).

΄Ετσι, στο πρόσφατό τους άρθρο, οι Chesbrough et al. προχωράνε στην κατανόησή τους της έννοιας της πραγμάτωσης αξίας, προσπαθώντας να καταλάβουν τη σχέση της με τη δημιουργία της αξίας. Παρακάτω, μπορείτε να βρείτε τον 2 επί 2 πίνακα που φανερώνει την πρόοδό τους.

Ο πίνακας αποκαλύπτει ότι, ενόσω μιλάμε, προφανώς θεωρούν ότι η pragmtwsh axac είναι μια μορφή dhmiourgac axac. Ωστόσο, όπως εξηγώ στο πρόσφατο άρθρο μου – που συνοψίζω παρακάτω – συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. ΄Ομως, για να κατανοήσει κανείς αυτή τη σχέση, πρέπει να εισάγουμε ακόμα έναν όρο, άγνωστο ως τώρα στη βιβλιογραφία των επιχειρηματικών μοντέλων: την ενσυναίσθηση.

6 Η πραγμάτωση αξίας στα όρια της Ανοικτής Καινοτομίας

Στο πρόσφατό μου άρθρο Empathy in the business model: how Facebook and Google Maps manage external problem-solving processes εξηγώ την αλληλεπίδραση μεταξύ διαφορετικών μορφών αξίας. Πιο κάτω, μπορείτε να βρείτε τον 2ξ2 πίνακά μου. ΄Οσο για το άρθρο, είναι διαθέσιμο σε ανοικτή πρόσβαση.

Για να φτιάξω αυτό τον πίνακα, εισήγαγα το αξίωμα της Apstashc metax Pragmtwshc Axac kai Sullogc Axac. Σύμφωνα με αυτό το αξίωμα, η αξία παραδίνεται μονάχα όταν η πραγμάτωση κι η συλλογή συναντιούνται. Με άλλα λόγια, η πραγμάτωση της αξίας μπορεί, όντως, να συμπέσει με τη δημιουργία αξίας. Ωστόσο, μπορεί επίσης να πάρει κι άλλες μορφές (ι.ε. παράδοση, πρόταση ή ενσυναίσθηση). Η μορφή της εξαρτάται από το αν μιλάμε για το παρόν ή για το μέλλον, καθώς επίσης κι αν διαθέτουμε τον αντίστοιχο μηχανισμό για να συλλέξουμε αυτή την αξία. Αλλιώς, περιοριζόμαστε στη μορφοποίηση προτάσεων ή την έκφραση ενσυναίσθησης.

Διαφωτίζοντας τον όρο της πραγμάτωσης αξίας, μπορούμε να γίνουμε επίσης πιο ξεκάθαροι σχετικά με πιο τυπικές μορφές αξίας. Στην εισαγωγή του άρθρου προτείνω κάποια εμπειρικά παραδείγματα των μορφών που μπορεί να πάρει η αξία στο πεδίο της τεχνολογικής ανάπτυξης:

• H Pardosh thc Axac αναφέρεται στην τρέχουσα παράδοση της τεχνολογίας στον πελάτη. Για παράδειγμα, σκεφτείτε την παράδοση νέων εκτυπωτών στα γραφεία ενός πελάτη που έχει μια επιχείρηση σχεδιασμού. Σάυτή την περίπτωση, τη axa pragmatnetai ενόσω sullgetai με την επιτυχή πώληση των εκτυπωτών.
• H Prtash Axac αναφέρεται στις τεχνολογίες που είναι en dunmei διαθέσιμες από την επιχείρηση, χωρίς όμως να είμαστε σίγουροι για τη δυνατότητα της επιχείρησης να δημιουργήσει ή να παραδώσει πράγματι αυτή την αξία. Για παράδειγμα, σκεφτείτε το Google Car: είναι ένα πολύ γνωστό εγχείρημα, ωστόσο κανένας δε μπορεί να το αγοράσει. Σάυτή την περίπτωση, μιλάμε για μια πρόταση που συλλέγει αξία, καθότι η πραγμάτωση της αξίας αυτής παραμένει εν δυνάμει, δηλ. αποτελεί ακόμα μια φιλοδοξία, στο βαθμό που η πρόταση δεν έχει μετασχηματιστεί σε ένα προϊόν ή ένα αγαθό κάποιου τύπου.
• H Dhmiourga Axac αναφέρεται στις τεχνολογίες που η επιχείρηση προτείνει σε μια αγορά. Ωστόσο, δεν πουλιούνται όλες οι τεχνολογίες. Για παράδειγμα, σκεφτείτε μια επιχείρηση που κατασκευάζει τερματικά για το Γαλλικό δίκτυο Minitel την περίοδο επέκτασης του Διαδικτύου, στα τέλη του 1990. Σάυτή την περίπτωση, η en dunmei sullog της trqousac paragmenhc axac εξαρτάται από το μερίδιο αγοράς που έχει κατακτηθεί από το Διαδίκτυο.

Η ενσυναίσθηση αναδύεται ως νέα μορφή αξίας που παρατήρησα αρχικά στο συγκεκριμένο πλαίσιο των φόρουμ υποστήριξης αναπτυσσόντων. Δεδομένου του ότι δε γνωρίζουμε αν αξίζει ή όχι να επισκευαστεί ένα τεχνικό πρόβλημα που αναφέρθηκε στο φόρουμ, καλύτερα να περιοριστούμε, προς το παρόν, στην έκφραση ενσυναίσθησης.

7 Επιστροφή στις κοινότητες

΄Οπως προκύπτει, αυτά τα ευρήματα είναι στην ίδια γραμμή με την εμπειρία του Linus Torvalds, του διάσημου ηγέτη του εγχειρήματος Linux. ΄Οπως έγραψε ο Torvalds σε ένα πρόσφατο γράμμα του στη κοινότητα του Linux, αποφάσισε να κάνει ένα διάλειμμα για να πάρει βοήθεια αναφορικά με την ικανότητά του να καταλαβαίνει τα συναισθήματα των άλλων και να ανταποκρίνεται αντίστοιχα. Αποδεχόμενος θαρραλέα την αδυναμία του να δείξει ενσυναίσθηση, αναγνώρισε επίσης ότι διάβαζε λάθος τους ανθρώπους αποτυγχάνοντας να κατανοήσει πόσο άσχημα έκρινε μια κατάσταση, συνεισφέροντας έτσι στη δημιουργία ενός αντι-επαγγελματικού περιβάλλοντος.

΄Ετσι, πέρα από την επιχείρηση, η διαλεύκανση της θέσης της ενσυναίσθησης στις καινοτόμες διεργασίες αποκτά ενδιαφέρον και για τις τεχνολογικές κοινότητες.

Κατά συνέπεια, μάλλον θα πρέπει να πω στο φίλο μου αναπτύσσοντα του Linux να είναι πιο κατανοητικός και υπομονετικός με όσους αναφέρουν bugs στον κώδικα!

 

Πάρις Χρυσός

 

References

    Bayart, D., Bonhomme, Y., and Midler, C. (2000). Management Tools for RetD Project Portfolios in Complex Organizations – the case of an international pharmaceutical firm. In Benghozi, P.-J., Charue-Duboc, F., and Midler, C., editors, Innovation Based Competition et Design Systems Dynamic, pages 135–158. L’Harmattan, Paris, France.

    Chesbrough, H., Lettl, C., and Ritter, T. (2018). Value creation and value capture in open innovation. Journal of Product Innovation Management, 35(6):930–938.

    Chesbrough, H. W. (2003). Open Innovation: The New Imperative for Creating And Profiting from Technology. Harvard Business Press, Boston, Mass., first trad edition.

    Chrysos, P. (2011). An organisational design approach of business environments: the case of Barcamps milieu in Paris. International Journal of Organisational Design and Engineering, 1(4):315 – 330.

    Chrysos, P. (2013). When users create industries: the case of Web-based applications. PhD thesis, Mines-ParisTech.

    Chrysos, P. (2015a). From problem-solving to value care: the business logic of online support forums. In 13th Open and User Innovation Conference, Lisbon, Portugal.

    Chrysos, P. (2015b). Value care : the modular emergence of value in the Web. In EGOS, page 19, Athens, Greece.

    Chrysos, P. (2015c). VALUE CARE: MANAGING THE EMERGING. THE CASE OF DEVELOPER SUPPORT FORUMS. In EURAM Conference, page 30, Warsaw, Poland.

    Chrysos, P. (2016a). Autour des travaux d’Anne-Franηoise Schmid : le potentiel scientifique d’un courant ιpistιmologique. Natures Sciences Sociιtιs, 24.

    Chrysos, P. (2016b). Monuments of cyberspace: Designing the Internet beyond the network framework. First Monday, 21(12).

    Chrysos, P. (2017). Between disciplines and experience: Understanding Big Data as “monuments of cyberspace”. In Karandinou, A., editor, Between Data and Senses; Architecture, Neuroscience and the Digital Worlds, pages 66–68, London. UEL.

    Chrysos, P. (2018a). Empathy in the business model: how Facebook and Google Maps manage external problem-solving processes.

    Chrysos, P. (2018b). Where is the problem? Bridging the gap between value capturing and value realization in open innovation processes. Submitted to JPIM SI.

    Chrysos, P. (2019a). Au delΰ des institutions : l’intimitι collective ΰ l’origine de l’ιmergence industrielle. In Chrysos, P. and Gentes, A., editors, L’aventure ιpistιmologique contemporaine. Kimι, Paris.

    Chrysos, P. (2019b). L’empathie cognitive et relationnelle. In Dagnaud, M. and Alexandre, O., editors, Seminaire Le Modθle Californien, EHESS, Paris.

    Deshayes, C. and Bourguinat, E. (2008). Faut-il prendre au sιrieux le web 2.0 ?

    Hatchuel, A. and Weil, B. (1992). L’expert et le systθme: gestion des savoirs et mιtamorphose des acteurs dans l’entreprise industrielle, suivi de quatre histoires de systθmes-experts. Economica.

    Wheelwright, S. C. and Clark, K. B. (1992). Revolutionizing Product Development: Quantum Leaps in Speed, Efficiency, and Quality. Free Press.