Εδώ και 12 χρόνια μένω στο Παρίσι, ποτέ δεν μπήκα στην Παναγία των Παρισίων. Ακόμα κι όταν έμενα δυο βήματα από κει, περνούσα από μπροστά, σταματούσα λίγο, την κοιτούσα και συνέχιζα το δρόμο μου. Όταν επισκέφτομαι μια πόλη στο εξωτερικό προσπαθώ πάντα να επισκεφτώ τα σημαντικότερα μνημεία. Αλλά η Παναγία των Παρισίων ήταν για μένα, όπως και για πολλούς άλλους φαντάζομαι, κάτι σαν τον Παρθενώνα: ένα μνημείο που είναι εκεί από πάντα, που σημαδεύει μια πόλη, ένα τόπο, ένα πέρασμα και που περιμένει – με τεράστια υπομονή – να μας κάνει όρεξη να το επισκεφτούμε.
Κοιτούσα χτες τις ειδήσεις, τα σχόλια στο Twitter, τις εικόνες της φλεγόμενης Παναγίας των Παρισίων.
Σοκαρισμένος, δεν έβρισκα κάτι να πω. Η φλυαρία που διάβασα κι άκουσα δεν κατεύνασε το σοκ.
Μεταξύ των ετερογενών πεδίων έρευνας με τα οποία έχω ασχοληθεί είναι κι αυτό της συντήρησης μνημείων. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενής μου επίσκεψης στο ΕΜΠ είχα την τύχη να συνεργαστώ με την καθηγήτρια Τόνια Μοροπούλου, η οποία έχει μια τεράστια εμπειρία στον τομέα. Έτσι, μπόρεσα να συμμετάσχω σε επιστημονικά συνέδρια αυτού του πολύ μεγάλου κλάδου. Το πεδίο της συντήρησης μνημείων μου είχε φανεί συναρπαστικό. Η συνεργασία μας στόχευε στην μοντελοποίηση των μεθόδων διαχείρισης αυτής της δραστηριότητας, καθώς και των οικονομικών μοντέλων που μπορούν να είναι συμβατά μ’αυτήν.
Η συντήρηση των μνημείων αποτελεί μια κατ’εξοχήν διεπιστημονική δραστηριότητα, που κινητοποιεί ένα ετερογενές σύνολο επιστημών και δεξιοτήτων γύρω από ένα μνημείο που μένει πάντα μοναδικό. Η εργασία της συντήρησης είναι μια εργασία στο χρόνο και επί του χρόνου, που αποσκοπεί πότε στη συντήρηση, πότε στην αφαίρεση, πότε στη σχετικοποίηση των σημαδιών της ιστορίας και της φύσης επάνω στο μνημείο.
Έτσι, μου έκανε αρνητική εντύπωση χτες η δήλωση στην τηλεόραση του αντιπροσώπου του Βατικανού στην UNESCO ο οποίος διαβεβαίωσε σε “πραγματικό χρόνο” ότι πάρθηκε η απόφαση για την “ανακατασκευή” της Παναγίας των Παρισίων.
Δεν μπορούμε να ανακατασκευάσουμε ένα μνημείο. Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν – και πολλοί ακόμα πιστεύουν – στα θεία σημάδια. Ανεξάρτητα από τις μορφές που μπορεί να πάρει το Θείο, δεν πρέπει να εθελοτυφλούμε στα σημάδια που μας υπερβαίνουν. Η ιστορική αυτή τραγωδία πρέπει να μας κάνει να αναθεωρήσουμε πολλά πράγματα για το σήμερα. Σίγουρα, οι εργασίες αναστήλωσης δεν μπορούν παρά να ξεκινήσουν. Σε ένα πρώτο χρόνο πάντως, η κήρυξη πένθους μπορεί να ήταν καταλληλότερη.
